Συγκεντρώνοντας περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού της χώρας, η «υδροκέφαλη» Αττική ήταν πάντα μεγάλος πονοκέφαλος στη διαχείριση των απορριμμάτων. Μετά την ακύρωση του διαγωνισμού για την ανάθεση της διαχείρισης σε ιδιώτες, η Περιφέρεια πασχίζει να καταρτίσει ένα ολοκληρωμένο και κατά το δυνατόν φθηνό σχέδιο, έχοντας απέναντί της ετερόκλητες αντιδράσεις: από τα αρμόδια υπουργεία, που ζητούν πιο συγκεκριμένο σχεδιασμό, μέχρι εκείνους που διαμαρτύρονται για τη συνέχιση της λειτουργίας του ΧΥΤΑ Φυλής.
Το ΠΕΣΔΑ της Αττικής ολοκληρώθηκε και κατατέθηκε στο υπουργείο Εσωτερικών στις αρχές της άνοιξης. Ηταν το πρώτο βήμα μιας μακράς διαδικασίας (αρκεί να σκεφθεί κανείς πόσοι δήμοι έπρεπε να καταρτίσουν και να καταθέσουν τοπικά σχέδια διαχείρισης), η οποία θα αργήσει να ολοκληρωθεί. Στο σχέδιό της η Περιφέρεια προβλέπει δύο νέες μονάδες επεξεργασίας βιοαποδομήσιμων, 4-5 μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων, τη δημιουργία δικτύου «Πράσινων Σημείων» σε όλους τους δήμους και χωριστού δικτύου συλλογής έντυπου χαρτιού. Το «καυτό» θέμα παραμένουν οι ΧΥΤΥ, το οποίο παραπέμφθηκε σε ειδική μελέτη, με τα ανενεργά λατομεία να προκρίνονται ως οι καταλληλότεροι χώροι. Ο φιλόδοξος τελικός στόχος, πάντως, είναι το 2020 να οδηγείται σε ταφή μόλις το 22% των απορριμμάτων.
Δύο προβλήματα
Τα προβλήματα του ΠΕΣΔΑ της Αττικής ήταν ουσιαστικά δύο. Πρώτον, ότι ήταν αρκετά ασαφής όχι μόνο ως προς το θέμα των ΧΥΤΑ, αλλά και των υπόλοιπων αναγκαίων υποδομών. Δεύτερον, ότι είχε εκτιμώμενο προϋπολογισμό 408 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 150 εκατ. για τις κεντρικές μονάδες επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων. Γι’ αυτά τα δύο σημεία υπήρξε μακρά αλληλογραφία με τα συναρμόδια υπουργεία Εσωτερικών και Περιβάλλοντος. Οι απαντήσεις που σχετικά πρόσφατα έδωσε η Περιφέρεια κρίθηκαν, σύμφωνα με πληροφορίες, αρκετά επαρκείς και επομένως πρέπει να ξεκινήσει η διαβούλευση για τη στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων του σχεδίου (ΣΜΠΕ), από την οποία πρέπει να συνοδεύεται κάθε ΠΕΣΔΑ. Εχει όμως καταρτιστεί η ΣΜΠΕ; Επιπλέον, όταν αυτή ολοκληρωθεί, πόσοι μήνες θα χρειαστούν για να «περάσει» από όλα τα στάδια της γνωμοδοτικής διαδικασίας, να εγκριθεί από το περιφερειακό συμβούλιο για να καταλήξει, μαζί με το ΠΕΣΔΑ Αττικής, να πάρουν το «πράσινο φως» από τους αρμόδιους υπουργούς; Στην καλύτερη περίπτωση, στο τέλος του χρόνου και... βλέπουμε. Μέσα σε όλα αυτά η Περιφέρεια Αττικής πρέπει να αντιμετωπίσει και τις αντιδράσεις όσων διαμαρτύρονται για την προβλεπόμενη συνέχιση λειτουργίας του ΧΥΤΑ Φυλής έως το 2020 (στο καλό σενάριο), όπως και εκείνων που πρέπει να δεχθούν ΧΥΤΥ στα όριά τους. Και να μειώσει σοβαρά τον προϋπολογισμό των έργων της, όχι μόνο θέτοντας προτεραιότητες (δηλαδή μεταθέτοντας κάποια έργα για το μέλλον), αλλά και «κόβοντάς» τα.
Ιδιαίτερα δύσκολη, τέλος, είναι και η διαχείριση του ζητήματος και στα μεσαία και μικρά νησιά, όπου εξακολουθούν να λειτουργούν 17 χωματερές. Το πρόβλημα δεν είναι οι ποσότητες των απορριμμάτων, αλλά η αναγκαστική αποκέντρωση των υποδομών. Εκεί τους τελευταίους μήνες παρατηρούνται δύο προβλήματα:
• Υπάρχουν νησιά που προσπαθούν να δημιουργήσουν κάποιες υποδομές (λ.χ. ΧΥΤΑ), αλλά κινούνται με πολύ αργούς ρυθμούς. Η αιτία είναι η απουσία στήριξής τους από τις διάφορες αδειοδοτικές υπηρεσίες, οι οποίες εξαντλούν την αυστηρότητά τους δημιουργώντας διαρκώς νέα προσκόμματα. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Ανδρου και της Σαντορίνης.
• Υπάρχουν όμως και νησιά που ζουν... σε άλλους ρυθμούς. Εκεί το θέμα της χωροθέτησης των εγκαταστάσεων δεν κινείται επαρκώς από τους ίδιους τους δήμους, ενώ η Πολιτεία δεν ασκεί επαρκή πίεση ώστε να δραστηριοποιηθούν.
