Εκδήλωση για την Εθνική μας Παράδοση υπό την αιγίδα του Δήμου Φυλής
Το τρίτο δεκαήμερο του Σεπτέμβρη βρέθηκα στο Δήμο Άνω Λιοσίων, όπου πολλοί και διάφοροι τοπικοί πολιτιστικοί Σύλλογοι της περιοχής παρέστησαν για να τιμήσουν τα «30 χρόνια της «Γρίζας», που αποτελεί το ζωντανό πολιτιστικό παραδοσιακό Σωματείο, του «Συλλόγου Αρβανίτικου Πολιτισμού».
Ενός Σωματείου, το οποίο για τρείς δεκαετίες υπηρετεί με πολύ ενδιαφέρον ο Λιοσιώτης Αλέξανδρος Σύρμας, προκειμένου να διατηρηθούν τα τοπικά έθιμα, τα ήθη και οι μνήμες της Αρβανίτικης Παράδοσης.
Στην παραδοσιακή αυτή πολιτιστική και λαογραφική μέθεξη πήραν μέρος δώδεκα παραδοσιακά χορευτικά συγκροτήματα, με την παραδοσιακή τους μουσική και τις τοπικές φορεσιές.
Η τεράστια Κεντρική Πλατεία του Δήμου κατακλύστηκε από εκατοντάδες κατοίκους της περιοχής, οι οποίοι δεν απόλαυσαν μόνο την μουσική και τα χορευτικά συγκροτήματα αλλά και το ψητό αρνάκι που προσφέρθηκε πλουσιοπάροχα από τον Δήμο με επικεφαλής τον Αρβανίτη δήμαρχο Χρ. Παππού, ο οποίος υπήρξε και ο πρώτος αντιπρόεδρος του Συλλόγου της «Γρίζας», με πρόεδρο τον Αλ. Σύρμα, ο οποίος επί δύο δεκαετίες είναι και δραστήριος γενικός γραμματέας της Επιτροπής Ενημερώσεως επί των Εθνικών Θεμάτων.
Μετά το «τσιμπούσι» ο Σύλλογος τίμησε με Ειδική Πλακέτα τον ιδρυτή της Αλέξανδρο Σύρμα για την πολύχρονη και πολύμορφη πολιτιστική του δράση στη «Γρίζα» και στον τοπικό πολιτισμό με τις παραδόσεις του και στη συνέχεια έγινε απονομή τιμητικών διπλωμάτων σε όσους και όσες στηρίζουν τη δράση της.
Προκειμένου να δοθεί μια σφαιρική εικόνα για τα όσα έλαβαν χώρα σ’ αυτή την εκδήλωση, παραθέτω το πρόγραμμα της εκδήλωσης:
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΑΜΑΤΕΡΟΥ
“ΤΟ ΓΙΟΡΝΤΑΝΙ”
υπεύθυνη χορευτικού: Αργυρώ Βασιλοπούλου – Μαρπίνη &
Κ.Ε.Δ.Ω. ΚΑΠΑΝΔΡΙΤΙΟΥ
χοροδιδάσκαλος: Ερρίκος Βένγκας
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΦΥΛΗΣ
“ΦΥΛΑΣΙΑ”
χοροδιδάσκαλος: Αριστοτέλης Κατσινέλης &
ΕΝΩΣΗ ΛΙΟΣΙΩΤΩΝ ΙΛΙΟΥ
χοροδιδάσκαλος: Βασίλης Μεσσαριτάκης
ΛΥΚΕΙΟ των ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ Παράρτημα ΑΧΑΡΝΩΝ
χοροδιδάσκαλος: Σπύρος Βαρελάς
ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΔΙΑΚΟΝΙΑΣ ΟΙΝΟΦΥΤΩΝ
χοροδιδάσκαλος: Χριστίνα Στέρπη &
“ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΑΝΑΒΙΩΣΗ – ΑΧΑΡΝΑΪΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ”
χοροδιδάσκαλος: Αγγελική Λούκη
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ ΧΑΛΚΙΔΑΣ
“ΤΟ ΑΛΩΝΑΚΙ”
χοροδιδάσκαλοι: Δημήτρης Λιανοστάθης – Πέτρος Ρέτσας
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΑΝΔΡΑΣ “ΒΑΛΑΡΙΑ”
χοροδιδάσκαλοι: Βαγγέλης Σαμπάνης – Σαμπρίνα Τσίγκου
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ & ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΕΡΑΤΕΑΣ “ΗΓΕΧΟΡΟΣ”
χοροδιδάσκαλος: Νίκος Στεργίου
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΡΒΑΝΙΤΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΑΝΩ ΛΙΟΣΙΩΝ “Η ΓΡΙΖΑ”
χοροδιδάσκαλος: Βαγγέλης Σαμπάνης
Να σημειωθεί ότι η δράση της «Γρίζας» δεν περιορίζεται μόνο στους χορούς, αλλά με την άοκνη δράση του Αλέξανδρου Σύρμα και του ρωμανιστή Βαλκανολόγου Αχιλλέα Λάζαρου πραγματοποίησε πολλές διαλέξεις για την ελληνικότητα των Αρβανιτών κάνοντας και σχετικές εκδόσεις.
Θα το θεωρούσα παράληψη αν δεν μετέφερα εδώ και τα μεστά λόγια του λογοτέχνη, αγιογράφου και ένθερμου θιασώτη της εθνικής μας παράδοσης, του Φώτη Κόντογλου (1895-1965) τα οποία οι οργανωτές, πολύ σωστά, καταγράφουν στο «πρόγραμμα». Να, τα λόγια του Κόντογλου.
“΄Οσοι απομείναμε πιστοί στην παράδοση,
όσοι δεν αρνηθήκαμε το γάλα που βυζάξαμε,
αγωνιζόμαστε,
άλλος εδώ, άλλος εκεί, καταπάνω στην ψευτιά.
Καταπάνω σε αυτούς που θέλουνε την Ελλάδα
ένα κουφάρι χωρίς ψυχή,
ένα λουλούδι χωρίς μυρουδιά.
Κουράγιο.
Ο καιρός θα δείξει ποιος έχει δίκιο,
αν και δε χρειάζεται ολότελα αυτή η απόδειξη.”
Όμως για τον Φ. Κόντογλου είναι αναγκαίο και χρήσιμο εθνικά να σημειωθούν και τούτα τα λόγια του, τα οποία έγραψε στα 1963, δύο χρόνια πριν το θάνατο του σε κείμενό του το οποίο έφερε τον τίτλο: «Ακατάλυτη Ελληνική Φύτρα»:
«Η Ρωμιοσύνη βγήκε από το Βυζάντιο, ή για να πούμε καλύτερα το Βυζάντιο στα τελευταία του χρόνια στάθηκε η Ίδια η Ρωμιοσύνη…Μεγάλωσε μέσα στην αγωνία η Χριστιανική Ελλάδα…Οι λαοί που ζούνε με πόνο και με πίστη, τυπώνουνε πιο βαθιά τον χαρακτήρα τους στο σκληρό βράχο της ζωής και σφραγίζονται με μια σφραγίδα που δεν σβήνει από τις συμφορές και τις αβάσταχτες καταδρομές…Ωστόσο, μ’ όλο που κόπηκε το μεγάλο δέντρο της Ρωμιοσύνης το Βυζάντιο, η φύτρα σώθηκε και πέταξε καινούργιους βλαστούς, που λουλουδίσανε, κι ας πλάκωνε τον ραγιά η φοβέρα του θανάτου».
΄Ηταν αυτή η εθνική μας παράδοση, η οποία κατά τη μακραίωνη σκλαβιά της Τουρκιάς σφυρηλάτησε τους δεσμούς των ραγιάδων ώστε, γράφει ο Κόντογλου, παραθέτοντας και τούτα τα λόγια του ιστορικού του ’21, Ν. Κασομούλη: «Από τα διάφορα ιστορικά και εκκλησιαστικά συγγράμματα και από αυτά τα πράγματα γνωρίζομεν ότι η ελληνική γλώσσα, ο χαρακτήρ και τα έθιμα του Ελληνικού λαού, μετά την πτώσιν του Βασιλείου μας, διατηρήθηκαν υπό την επαγρύπνησίν του Κλήρου μας και των διάφορων πεπαιδευμένων του Έθνους μας». (Το κείμενο αυτό του Κόντογλου καταχωρείται στο έργο μου: «Η εθνική μας παράδοση και η σημασία της στη διατήρηση της εθνικής μας ταυτότητας», εκδ. «Πελασγός» - Γιαννάκενας – Αθήνα 2012, σελ. 239-240).
Με την ευκαιρία, από το έργο μου αυτό το οποίο ΚΑΝΕΝΑΣ από τους εκατοντάδες τοπικούς πολιτιστικούς και παραδοσιακούς Συλλόγους δεν προμηθεύτηκε, μεταφέρω την πληροφορία ότι το Κράτος των Γραικύλων που λέγεται Μπανανία (Ελλάς), εδέησε το 1979 να το αφιερώσει στην «Εθνική μας Παράδοση».
Η εκδήλωση ήταν πρωτοφανής και πολλαπλώς εθνωφελής και στα πλαίσια της, ο συνεξόριστος ιστορικός της Αριστεράς Τάσος Βουρνάς με την λαογράφο Ελένη Γαρίδη, κυκλοφόρησαν το έργο τους: «Η παράδοση και η επιβίωσή της στο σημερινό πολιτισμό μας» (Από τις εκδ. «Αφων Τολίδη»).
Στο έργο αυτό διαβάζουμε: «Το 1979 είναι αφιερωμένο στη νεοελληνική πολιτιστική παράδοση και η ηγεσία της Παιδείας μας έδωσε εντολή στους διδάσκοντες στη Μέση Εκπαίδευση να ενημερώσουν τους μαθητές, γύρω από το σπουδαίο αυτό, για τον πολιτισμό μας θέμα».
Στη συνέχεια, δίνουν τα εννοιολογικά στοιχεία της παράδοσης, γράφοντας: «Με τον όρο Παράδοση πρέπει να νοήσουμε τις πολιτιστικές αξίες του παρελθόντος που έδωσαν το ιδιαίτερο χρώμα στην παρουσία του ελληνικού λαού στη χώρα του, στη χώρα των Βαλκανίων και γενικότερα στον Ευρωπαϊκό, που διαμόρφωσαν τα διακριτικά στοιχεία του πολιτισμού του και των ηθικοπνευματικών του αξιών και που εξακολουθούν, εφόσον λειτουργούν με βάση το νόμο της επιβίωσης, να αρδεύουν και το σημερινό πολιτιστικό μας χώρο, προσθέτοντας στις πραγματώσεις του παρόντος το στοιχείο εκείνο από το παρελθόν που εκπηγάζει από τις εθνικές μας ρίζες».
Προχωρώντας θα καταγράψουν και τούτα τα στοιχεία της παράδοσης «που σαν παραπόταμοι αρδεύουν τον εθνικό μας πολιτισμό. Έτσι έχουμε: τη γλωσσική μας παράδοση, την εθνική μας παράδοση, την πνευματική μας παράδοση, το πλέγμα των ηθικών και δημιουργικών αξιών (ήθη, έθιμα, δημοτικό τραγούδι, παροιμίες, μυθοπλασία, μουσική κ.τ.λ.), την ενδυματολογία, τους χορούς και τόσους άλλους κλάδους που συνθέτουν τον παραδοσιακό θησαυρό του τόπου μας» (Αυτά καταγράφονται στο πιο πάνω έργο μου για την «εθνική μας παράδοση», σελ. 26-27). Στο έργο μου αυτό κατατίθεται και τούτη η άποψη για την σημασία της παράδοσης, από τον Γερμανό φιλόσοφο Φ. Νοβάλις: «Αν θέλουμε να πάμε μπροστά θα πρέπει να κοιτάμε και πίσω, διότι η παράδοση λειτουργεί ως δεξαμενή αντλήσεως πείρας, γνώσης, αξιών, και αρχών αναγκαίων για τη διαμόρφωση και ανάπτυξη κοινοτήτων με οργανωμένες δομές, πνευματική και υλική συνοχή».
Όμως για το τι σημαίνει παράδοση και τη σημασία της, μεταφέρω από το πιο πάνω έργο μου και μερικές σκέψεις του διανοητού της Αριστεράς, του Δημήτρη Γληνού (1882-1943), που έγραφε: «Η ιστορική μνήμη είναι καθολικό φαινόμενο στην ανθρώπινη κοινωνία, από τις πιο πρωτόγονες μορφές της… Σ’ όλες τις ανθρώπινες κοινωνίες, με τρόπους πολλούς και διάφορους, τα περασμένα ζούνε μέσα στα τωρινά, και το σήμερα παίρνει τη ζωή από το χθες… Με την επιβίωση το χτες ζει αρμονικά μετουσιωμένο μέσα στο σήμερα. Με την αναβίωση, το παλιό υψώνεται σαν πρότυπο, σαν παράδειγμα… Τα σύνορα ανάμεσα στην επιβίωση και την αναβίωση σε πολλά σημεία είναι δύσκολο να ξεχωριστούν…».
Όπως διαπιστώνουμε, λοιπόν, η παράδοση, δεν είναι μια απλή πρακτική ενασχόληση αλλά εκτείνεται σ’ ένα ευρύτατο φάσμα πολιτιστικών δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων, που αρχίζει π.χ. από το χορό και το τραγούδι και περιλαμβάνει ολόκληρη τη λαογραφία. Όμως πιο πέρα, η παράδοση δεν είναι μόνο ιστορική μνήμη, αλλά ζώσα πραγματικότητα, την οποία οι δήθεν μοντέρνοι της παγκοσμιοποίησης επιχειρούν να αφυδατώσουν και να τη θεωρήσουν ως… αναχρονισμό!
Πλανώνται πλάνην οικτράν, γιατί η παράδοση είναι ζυμωμένη με την ψυχή του λαού και αποτελεί το Κρηπίδωμα του έθνους το οποίο, όπως έλεγε εδώ και μισό αιώνα ο διανοητής της Αριστεράς Νίκος Πουλάτζας: «Είναι σφηνωμένο στη συνείδηση των λαών».
Παράδοση – Λαός - Έθνος, αποτελούν ένα ιστορικό και κοινωνιολογικό αμάλγαμα, μαζί με την λαογραφία.
Έγραφε στα 1968 ο καθηγητής της λαογραφίας Δ. Λουκάτος: «Λαός και έθνος συναντήθηκαν στο πλάτος των εννοιών τους και συνεπώς η κατακραυγή εναντίον του έθνους συμπαρασύρει και την κατακραυγή εναντίον αυτού του ίδιου του λαού, ο οποίος αποτελεί θεμελιώδες συστατικό του στοιχείο». Προσθέτοντας: «Οι πρώτες λαογραφικές μας έρευνες άρχισαν με εθνική σκοπιμότητα και αποστολή» (βλ. το έργο του Δ. Λουκάτου: «Λαογραφία και Εθνογραφία», Ιωάννινα, 1968, σελ. 12-17).
Τελειώνοντας αυτό το ενημερωτικό σημείωμα επισημαίνω την έλλειψη ουσιαστικού ενδιαφέροντος για την εθνική μας παράδοση από την πλειοψηφία των Δήμων και Κοινοτήτων της χώρας και στο επίπεδο της επιστημονικής αντιμετώπισης.
Η συμβολή της τοπικής αυτοδιοικήσεως προς αυτή την κατεύθυνση είναι καθοριστική, όπως ήδη αυτή την αναγκαιότητα την ανέδειξα εδώ και πολλά χρόνια. (βλ. π.χ. το άρθρο μου: «Τοπική Αυτοδιοίκηση και εθνική παράδοση» (εφ. «Η ΑΥΓΗ», 25-12-1983.) Αναδημοσιεύθηκε στο συλλογικό μου έργο: «Ιδέες προτάσεις – προβληματισμοί για την Τοπική Αυτοδιοίκηση» (εκδ. «ΤΕΔΚ Ν. Λαρίσης, Λάρισα, 2003»).
Ερώτημα για τους φορείς της αυτοδιοίκησης των Άνω Λιοσίων:
Με όλους αυτούς τους πολιτιστικούς Συλλόγους που πήραν μέρος στην εκδήλωση για τα «τριάντα χρόνια της Γρίζας» μπορούν να οργανώσουν μια Επιστημονική – Λαογραφική εκδήλωση για την «Εθνική μας Παράδοση» με συνδιοργανωτή την επιτροπή ενημερώσεως επί των εθνικών θεμάτων;
Καλοί οι χοροί αλλά καλή και η γνώση.
Δήμαρχε Φυλής: Περιμένω πρωτοβουλίες να βγάλουμε για λίγο την Ελλάδα από το λήθαργο και το τέλμα.
Αν όχι την Ελλάδα τουλάχιστον την περιοχή σας.
